De SJC Pijncopinglijst

De SJC Pijncopinglijst

Gedrag meten dat herstel beïnvloedt

Bij het Spine and Joint Centre (SJC) zien we dat rug-, bekken- en nekklachten vaak blijven bestaan doordat patiënten na bijvoorbeeld een (onge)val, “verkeerde” beweging of andere vorm van overbelasting in een afwijkend beweegpatroon blijven functioneren. Dit noemen we compenseren. Hoewel dit op korte termijn functioneel kan zijn, leidt het op de lange termijn vaak tot overbelasting en aanhoudende pijnklachten.

‍

De rol van pijncoping

Niet alleen de manier van bewegen, maar ook de manier waarop iemand omgaat met pijn en lichamelijke beperkingen speelt een belangrijke rol in het herstelproces. Deze omgang met pijn noemen we pijncoping.

Sommige mensen negeren de pijn en gaan te lang door, terwijl anderen bepaalde bewegingen of activiteiten juist vermijden. Tegelijkertijd zijn er ook copingstrategieën die herstel juist bevorderen, zoals het doen van oefeningen gericht op functieherstel of het op tijd aangeven van grenzen.

Hoe iemand met pijn omgaat, beïnvloedt het beweegpatroon en daarmee ook de klachten én het herstel. Het is daarom belangrijk om inzicht te krijgen in de pijncoping van een patiënt, deze tijdens de behandeling te monitoren en waar nodig te beïnvloeden.

‍

Waarom een nieuwe vragenlijst?

Om pijncoping meetbaar te maken, bestaan er al diverse vragenlijsten. Toch sluit geen van deze instrumenten goed aan op de visie en aanpak van het SJC. Sommige vragenlijsten, zoals de Utrechts Copinglijst (UCL), zijn te algemeen en niet specifiek gericht op pijn. Andere vragenlijsten, zoals de Pijn Coping en Cognitielijst (PCCL), zijn relatief lang, richten zich vooral op disfunctionele strategieën en leggen de nadruk ook op cognitieve processen in plaats van concreet gedrag. Terwijl juist gedragsverandering – zichtbaar, bespreekbaar en trainbaar – een essentieel onderdeel vormt van onze revalidatiebehandeling.

Dit was aanleiding om een eigen, compacte en praktijkgerichte vragenlijst te ontwikkelen die goed zicht geeft op zowel herstelbelemmerende als herstelbevorderende gedragingen in de omgang met pijn.

‍

Ontwikkeling van de SJC Pijncopinglijst

Op basis van bestaande copingvragenlijsten, praktijkervaring en interne expertise werd bekeken welk kenmerkend gedrag herstel belemmert of juist bevordert. Deze gedragingen werden gecategoriseerd, waarna voor iedere categorie herkenbare en toepasbare vragen werden opgesteld.

De conceptlijst is in een multidisciplinair team besproken en daarna voorgelegd aan een aantal patiënten om de begrijpelijkheid en toepasbaarheid te toetsen. Op basis van deze feedback is de lijst geoptimaliseerd.

Het resultaat: een vragenlijst met 12 items die vier copingstrategieën meet – twee disfunctionele en twee functionele:

Disfunctionele coping

1. Overbelasting – pijn negeren en doorgaan (3 items)

2. Vermijding – activiteiten en bewegingen vermijden (3 items)

‍

Functionele coping

3. Zelfmanagement – actief werken aan lichamelijk herstel en pijn duurzaam verminderen (3 items)

4. Assertieve communicatie – grenzen aangeven en hulp vragen (3 items)

‍

De antwoorden worden gescoord op een vierpuntsschaal:

0 = Zelden of nooit | 1 = Soms | 2 = Vaak | 3 = Zeer vaak

‍

Eerste resultaten uit het pilotonderzoek

Samen met studenten van de Universiteit Leiden, Melissa Hartog en Frederike van der Helm, voerden we een pilotonderzoek uit. 49 patiënten vulden de SJC Pijncopinglijst in bij intake, tussenevaluatie en eindevaluatie. De gegevens zijn geanalyseerd met behulp van SPSS.

De eerste resultaten zijn veelbelovend:

• De vragenlijst meet en onderscheidt duidelijk de vier copingstrategieën.
• De lijst is gevoelig voor verandering in coping: disfunctionele coping neemt tijdens de behandeling af, functionele coping neemt toe.
• De grootste gedragsverandering vindt plaats in de eerste vier weken.
• Vooral de overbelastingsstrategie laat een sterke afname zien.

‍

Vervolgonderzoek: samen werken aan kwaliteit

De eerste resultaten zijn erg hoopvol, maar we zijn er nog niet. Er wordt gewerkt aan een vervolgonderzoek waarin:

• De vragenlijst verder wordt aangescherpt,
• Een grotere patiëntengroep wordt betrokken,
• Een follow-upmeting drie maanden na behandeling wordt uitgevoerd.

De SJC Pijncopinglijst is nog in ontwikkeling. Daarom kunnen we hem nog niet delen. De lijst moet voldoende valide en betrouwbaar zijn voor hij breder toepasbaar gemaakt kan worden.

‍

Vragen of suggesties?

Ben je benieuwd naar de ontwikkeling van de SJC Pijncopinglijst of onze visie op pijncoping binnen de behandeling? Heb je vragen of suggesties? Neem dan gerust contact op met één van de onderzoekers: Twan van Opstal, GZ-psycholoog en teamleider, via tvanopstal@spineandjoint.nl.

‍